- صلاه ضحی(صَ تِ ضُ حا)
نماز چاشت. بدانکه متعارف میان مردم در اول نهار از نوافل دو نماز است: یکی در اول روز بعد از طلوع آفتاب و بلند شدن وی قدر یک دو نیزه و این را صلاهالاشراق گویند، دیگر بعد از بلند شدن آفتاب مقدار ربع آسمان تا انتصاف آن و این را صلوهالضحی و نماز چاشت گویند. و دراکثر احادیث همین اسم صلوهالضحی شامل هر دو نماز درهر دو وقت آمده و در بعضی احادیث صلوهالاشراق. و در تفسیر بیضاوی آورده که آن حضرت نماز ضحی را گزارد و گفت هذه صلوهالاشراق و آن درآمدن آن حضرت در خانه ام هانی روز فتح مکه در وقت چاشت بود و در حدیث آمده که هرکه میگزارد نماز فجر در جماعت پس تر بنشیند برای ذکر خدا تا آفتاب طلوع کند و بگزارد دو رکعت را، باشد او را مثل اجر حج و عمره. و بصحت رسیده که حضرت پیغمبر صلی اﷲ علیه و آله و سلم، در هر دو وقت نماز کرده و امت را بدان ترغیب نموده و ظاهر آن است که این یک وقت است و یک نماز که اول وی اشراق است و آخر وی تا قبل انتصاف نهار و چون در بعضی اوقات در هر دو وقت نماز گزارد، از اینجا گمان بردند که مگر اینجا دو وقت و دو نماز است و آنچه که گفته اند که علما را اختلاف است در صلوه ضحی بعضی اثبات کرده و بعضی نفی نموده و بعضی سنت گفته و بعضی بدعت. پس ظاهر آن است که این اختلاف در نماز اخیر است که آنرا نماز اشراق مینامند. چه این را بعضی از سنن مؤکده دانسته اند. و احادیث در عدد رکعات مختلف آمده. در بعضی روایات دو رکعت آمده و در بعضی شش و در بعضی هشت و در بعضی ده و دربعضی دوازده و بر هر کدام ثوابهای عظیم وارد گشته ودر مواهب لدنیه گفته که وارد شده است در نماز چاشت احادیث کثیرۀ صحیحۀ مشهوره، تا آنکه اخبار در این باب بدرجۀ تواتر معنوی رسیده و گفته اند که این نمازانبیاء سابقین است که پیش از آن حضرت بوده اند. هکذافی مدارج النبوه فی بیان عبادات النبی. و در ذکر فتح مکۀ معظمه مذکور است که تحقیق آن است که گزاردن نماز چاشت از آن حضرت دائمی نبوده، اما نمازی که آن را نماز اشراق گویند دائم بود و بر سر تأکید بود - انتهی. من مدارج النبوه. (از کشاف اصطلاحات الفنون)